HABER: MEHMET OFLAZ – KAMERA: CEMAL BERK AYTEKİN
(HATAY) – Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarından en çok etkilenen Hatay‘da, ortadan bir buçuk yıla yakın vakit karşın sıhhat hizmetlerindeki problemler devam ediyor. Hatay Tabip Odası Başkanı Sevdar Yılmaz, Hatay’daki hastanelerde gereç eksikliği yaşandığını belirterek, “Hastanede sütür materyali (dikiş malzemesi), ameliyathane eldiveni olmadığı için ameliyatlar 1-2 hafta sonraya erteleniyor” dedi. Hatay’ın Samandağ içesinde bulunan konteyner Aile Sıhhati Merkezi’nde (ASM) vazife yapan tabip Sabri Kimyon ise en değerli problemlerinin altyapı olduğunu söyledi. Kimyon, “Bu ilkel şartlarda hasta bakıyoruz, bunun artık bitmesi lazım” diye konuştu.
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarında en çok ziyan gören vilayetlerden biri Hatay’dı… Zelzelenin üzerinden 1,5 ay geçmesine karşın Hatay’da sıhhat hizmetlerinde önemli problemler yaşanıyor. ANKA Haber Ajansı’na konuşan Hatay Tabip Odası Başkanı Sevdar Yılmaz; depremlerde 66 Aile Sıhhati Merkezi’nin (ASM) yıkıldığını ve şu an konteyner ASM’lerde hastaların muayene edildiğini, Hatay’daki hastanelerde gereç eksikliği nedeniyle ameliyatların ertelendiğini söyledi. Yılmaz, Hatay’da yaşanan sıhhat meselelerini, taleplerini ve tahlil tekliflerini Hatay Vilayet Sıhhat Müdürlüğü’ne ilettiklerini fakat davetlerinin cevapsız kaldığını, meseleleriyle ilgili Hatay Valisi Mustafa Masatlı’ya bir rapor sunacaklarını açıkladı.
Sağlık Bakanlığı yeni ASM yapmadı
6 Şubat’ta 198 Aile Sıhhati Merkezinden 66 adedinin yıkıldığını hatırlatan Yılmaz, “Bu yıkılan ASM’lerin hepsi apartman altı aile sıhhati merkezi. Yani, Sıhhat Bakanlığı’nın, devletin yapmış olduğu ASM’ler değil, özelden kiralanmış olan ASM’ler. Bu da gösteriyor ki ASM’lerin devlet tarafından yapılması gerekiyor. ASM’lerin Sağlık Bakanlığı tarafından yapılıp aile doktorlarına teslim edilmesi gerekiyor. Bunun yanında maddi olarak içeride o kadar çok kayıp oldu ki. Her bir Aile Sıhhati Merkezi’nin heyetimi nereden baksanız 4-5 milyon lira. Bunun bilgisayarından klimasına, buzdolabından jeneratörüne, ekstra güç kaynağına vs. gereçleri 4-5 milyon lira tutuyor. Bunların hepsi yıkılan o 66 Aile Sıhhati Merkezi’yle birlikte yok oldular. Bunlar aile doktorlarının kendi cebinden ya da devletin vermiş olduğu Sıhhat Bakanlığı’nın ödemiş olduğu cari sarfiyattan karşılanmış olan, artık bunu tekrar karşılamak zorundalar bu arkadaşlarımız. Sağlık Bakanlığı, bu konuda ne aile tabiplerine yeni bir ASM yaptı, ne de bu gereç konusunda bir dayanak oldu” diye konuştu.
“Konteyner ASM’lerde 70-80 ekran televizyon arıyorlar”
Yılmaz, zelzelede yıkılan 66 ASM’de çalışan tabiplerin, konteyner kentlerde ve konteyner ASM’lerde çalıştığını belirtti. Yılmaz, “20 metrekarelik bir ASM düşünün, genelde 2’şer tane konteyner veriyorlar, birinde hemşire kalıyor, birinde doktor kalıyor. Bu arkadaşlarımıza, bu periyotta Sıhhat Bakanlığı ya da Sağlık Müdürlüğü, -yerel yöneticiler artık nereden buyruk aldılarsa- muhtemelen Sıhhat Bakanlığı’nın yönlendirmesi ya da yönlendirmesi yoksa buradaki arkadaşların işgüzarlığı diye düşünüyorum, sınıf denetlemesi yapıyorlar. Yani, Sıhhat Bakanlığı’nın verdiği konteynerlerde, olmadığını bildikleri halde, engelli tuvaleti arıyorlar, olmadığını bildikleri halde 70-80 ekran televizyon arıyorlar. Yani, orada çalışılıyor mu, orada aşı yapılıyor mu, orada hasta muayenesi yapılıyor mu, bakmadan sınıf denetlemesine geliyorlar. Sınıf denetlemesinde, bu arkadaşların sınıf düşmesi demek, en az 200’ün üstünde sıhhat çalışanının işsiz kalması demek” sözünü kullandı.
“Şu an emekli bir hekimle aktif çalışan bir tabibin maaşı ortasında fark yok”
Yılmaz, aile sıhhati merkezlerinde çalışan tabiplerin maaşının yüksek olmadığına dikkat çekerek, şöyle konuştu:
“Bizim maaşımız nüfusumuza bağlıdır. Nüfusumuz ne kadar fazlaysa maaşınız da o kadar. Doğal onun da hududu var lakin o sonun yarısına düşmüş durumda. Yani Ankara’da, İstanbul’da, İzmir’de, Kayseri’de çalışan doktorun nüfusunun yarısı nüfusa sahibiz. İkincisi, nüfusumuza ulaşamıyoruz. Yani kimisi köye gitmiş, kimisi vilayet dışına çıkmış, oradaki bebeklere aşı, hamilelerin izlemleri vs, onları yetişemediğimiz için, ulaşamadığımız için ya da Sıhhat Bakanlığı’nın belirlediği alan dışında bu izlemler, aşılar yapıldığı için ceza alıyorsunuz. Bir hamile izlemi kaçırdığınız vakit, tarihler dışında izlem yapıldığı vakit maaşınızın yüzde 10’u gidiyor. Aşıyı birebir biçimde, izlem aralığı dışında yapsanız dahi maaşınızın bir yüzde 10’u daha gidiyor. Bebeğin izlemini yeniden tıpkı formda aralıklar dışında yaparsanız bir yüzde 10 daha gidiyor. Teşviki kaldırdılar. Nüfus yarı yarıya düştü. Maaşlar, emekli bir tabibin aldığı maaşa kadar düştü. Şu an emekli bir tabiple faal çalışan bir tabip ortasında neredeyse fark kalmadı, aile tabipleri için söylüyorum. Hangi bölgeler biliyor musunuz? Bilhassa yıkımın fazla olduğu Antakya, Defne, Samandağ, Kırıkhan ve Hassa’da. Bu sorunu buralarda yaşıyoruz, yani yıkımın olduğu yerlerde yaşıyoruz.
Sağlık Bakanlığı bu konuyla ilgili şu ana kadar 6 Şubat 2024’ten beri bir önlem almış değil. 2023 ile 2024 ortasında şubat aylarında, önlem almışlardı bu mevzuda, külfet yaşanmıyordu lakin 2024 6 Şubat’ından itibaren Hatay’ı biraz evvel bahsettiğim vilayetler üzere Antalya, Mersin, Kayseri, İzmir üzere olağan bir ile çevirin. Olağan görüyor şu an. Herkes, meskeninde oturuyor; herkes, hastasına, bebeklerine ulaşabiliyor biçiminde kabul etmiş durumda ve bu nedenle maaşlarımız oradaki çalışan arkadaşlarımızın yarısına düştü. Bu neyi getirdi? O devirlerden dedik, arkadaşlar bakın bunu yaparsanız birçok tabip istifa edecek, tayin yaptıracak, emekliye ayrılacak. Çalıştıracak tabip bulamayacaksınız dedik. İnanmadılar.”
“26 kişilik takıma yalnızca 1 kişi başvurdu”
Hatay’da Aile Hekimliği Ek Yerleştirme kurasına 26 boş ünite olmasına karşın yalnızca 1 tabip başvurmuştu. Yılmaz, mevzuya ait “1 Temmuz’da 26 kişilik takım açtılar; Defne, Antakya, Samandağ ve Kırıkhan’a. Başvuran bir arkadaşımız var onunda bu kurallarda çalışıp çalışmayacağının garantisi yok. 26 takımda yalnızca bir tane ASM’in binası var o da cezaevi, başkaları de ya yıkık, ya ağır hasarlı, ya da bina yok. Çalışabileceğiniz hemşireniz yok. Yani tek başınasınız. Aşıyı da, izlemleri de siz yapacaksınız, analiz için kanları da siz alacaksınız, muayeneleri de siz yapacaksınız ve bu hastaları siz arayıp getirip bulacaksınız, bu kurallarda çalıştıracak hiç kimseyi bulamazsınız tabii” değerlendirmesinde bulundu.
“Malzeme eksikliği nedeniyle ameliyatlar erteleniyor”
Yılmaz, sarsıntıdan yıkılmadan evvel Hatay Eğitim Araştırma Hastanesi’nde 175 hekimin birebir anda poliklinik yaptığını ve şu anda 80 hekimin birebir anda çalıştığını söyledi. Yılmaz, “Bu da 100 küsur tabibimizin oturması demek. Bu hem önemli bir israftır. Siz maaş ödüyorsunuz 100 tabibe, 100 tabibe döner sermaye ödüyorsunuz ve bu şahıslara çalıştıracak yer bulamıyorsunuz” dedi. Yılmaz, dahiliye kısmında 16 tabibin olduğunu, 6 doktorun etkin çalıştığını, 2 doktorun poliklinik yaptığını ve öbür doktorların iş yapacak yerlerinin olmadığını belirtti.
Hatay’daki hastanelerde materyal eksikliği nedeniyle ameliyatların ertelendiğini söyleyen Yılmaz, “Hastanede sütür gereci (dikiş malzemesi), ameliyathane eldiveni olmadığı için ameliyatlar 1-2 hafta sonraya erteleniyor” diye konuştu.
“Sağlıkta yaşanan problemleri rapor halinde valiye sunacağız”
Sevdar Yılmaz, Hatay’da yaşanan sıhhat meselelerine ait Vilayet Sıhhat Müdürlüğünün tahlil getirmediğini belirterek, Valiye sıhhatte yaşanan sıkıntılara ait rapor sunacaklarını açıkladı. Yılmaz, “18 ay oldu sarsıntı olalı, Hatay Vilayet Sıhhat Müdürü ile sadece bir kez görüşebildik o da ‘lütfen’ görüştüm. Bu problemleri Sıhhat Müdürüne direkt anlatmak istiyoruz, tahlil tekliflerini sunmak istiyoruz, bir arada bir tahlil arayalım istiyoruz ama Sağlık Müdürlüğü nedense bizden uzak duruyor. Şu an bir rapor hazırlıyoruz. Bu raporu Valimiz Mustafa Masatlı’ya sunacağız ve bu bahislerin tahlili için ondan talepte bulunacağız” dedi.
“Bu ilkel şartlarda hasta bakıyoruz”
Hatay’ın Samandağ içesinde bulunan konteyner Aile Sıhhati Merkezi’nde vazife yapan doktor Sabri Kimyon, en değerli problemlerinin altyapı olduğunu söyledi. Kimyon, 18 aylık süreçte yaşadıklarını şöyle özetledi:
“Mesela bu konteyner da çalışıyoruz ancak tuvaletimiz yok, ellerimizi yıkayacağımız yer yok. İrtibat meselemiz var. Altyapıyı gördünüz, toprak üzerine hala kurulmuşuz. Yaklaşık 1,5 yıldır biz burada hizmet vermeye çalışıyoruz. Konteyner sayımız arttırdık evvelce bir konteyner da 2-3 doktor çalışıyorduk. Bazen sıcaktan dışarıda çalışmak zorunda kalıyorduk zira klima da yoktu, hiçbir şey yoktu, yalnızca bir konteyner. Doğal halkın önemli bir sıhhat gereksinimi da vardı, bunu karşılamak ismine bazen dışarıda hastalara baktık. İçeride reçete yazdık bu türlü bir süreç yaşadık.
Halen bu süreç biraz konteyner ismine güzelleşmeler sağlanarak sıkıntılar devam ediyor. Nasıl güzelleşmeler oldu? Biz kendimiz klima bulduk, taktık. Konteyner bulmaya çalıştık. Konteyner sayısını arttırdık. Hemşire arkadaşların, yardımcı sağlık çalışanı olan arkadaşların, sıhhat hizmetini daha uygun verebilmesi için bu sefer onlara klima bulmaya çalıştık. Bu türlü bir gayretimiz oldu ancak hala ben ilkel diyorum, bu ilkel şartlarda hasta bakıyoruz, bunun artık bitmesi lazım.”
Konteyner ASM’nin bulunduğu alana “Aile Sıhhat Merkezi” kurulsun talebi
Hekim Sabri Kimyon, problemlerinin tahlili için yetkililerle görüştüklerini tabir ederek, konteyner ASM’nin bulunduğu alana “Aile Sıhhati Merkezi” kurulmasını istediklerini söyledi. Kimyon, şöyle konuştu:
“Burada 5 kişilik bir ASM merkezi kurmak istiyoruz. Burası yaklaşık Samandağ’ın 7 tane büyük mahallesinin tam ortasında olan bir yer. Biz bir kış geçirdik bu şartlarda, daha ilkel şartlarda yazı geçirdik çok daha ilkel şartlarda. Şu an yazı geçiyoruz kısmen güzelleşmiş olsa da hala 3 konteynerimiz var. Biz 5 doktoruz 3 konteynerle hizmet ediyoruz. 2 konteynere daha gereksinimimiz var. Hızlı olarak, kliması olan konteynere muhtaçlığımız var. Fakat asıl değerli olan artık burada sağlıklı bir Aile Sıhhat Merkezi’nin oluşması. Bu projenin bitirilmesi lazım artık. İnşallah İlçe Sıhhat Müdürümüzün, Vilayet Sıhhat Müdürümüzün ve Kaymakamımızın katkılarıyla bu iş bitecek, bu türlü ummak istiyoruz. Kışı artık konteynerlerde geçirmek istemiyoruz.
Hastamızın özeline değer göstererek hekimliğimizi daha yanlışsız bir halde yapmak istiyoruz. Hizmeti en sağlıklı bir formda hastamıza ulaştırmak istiyoruz. Bizim şartlarımız bunlar. Biz kendi şartlarımızın olumsuzluğunu söylemek çok istemiyoruz. Zira halkın bizden çok daha makus şartlarda yaşadığını biliyoruz. Buna şahidiz, sarsıntıdan bu yana buna şahidiz. Psikososyal olarak hastalarımız çok makus durumda, nispetten onları burada rehabilite etmeye o küçücük kalan vaktimiz içinde rehabilite etmeye çalışsak da vakit olarak çok yetersiz kalıyor bu. Zira aile sıhhati doktorunun yasa gereği yapması gereken zorunluluklar var. Aşılar, hamile takipleri, şayet bir sınıfa bağlıysa o sınıfın kimliğini müdafaa, ekonomik getirisini muhafaza üzere bir gayreti da oluyor. Halkımız çok daha makûs toplumsal ve ruhsal şartları yaşıyor. Ekonomik olarak da çok makûs fakat en azından bakanlığımızdan isteğimiz var. Sağlıklı bir sıhhat merkezinde bu hizmeti biz çok daha güzel verebiliriz. Bu mevzuda daha hızlı, daha çabuk, daha pratik olmalarını bekliyoruz, bunu talep ediyoruz.”
